Менің зайыбым мектеп мұғалімі еді, қазақ балаларына қытай каллиграфиясын оқытатын. Жұмысы негізінен Қытайда болған соң, қызымызды алып осында көшіп келгенде, ол азаматтығын сақтап қалды. Оқу жылы кезінде Қытайда тұрып, қыста, жазда бізге келіп тұратын. Біздің де оған баруымыз оңай еді: бар болғаны шекарадан өте салатынбыз.
Бақытгүл екеуміз бір-бірімізді бала кезімізден, Қытайда бір ауылда тұрған кезден бері танимыз. Тұрмыс құрғанымызға отыз жыл болды. 2012 жылға дейін онда үйіміз бар еді. Кейіннен оны саттым, ал жұбайым болса, басқа мұғалімдермен бірге жатақханада тұрды. Сол кезде-ақ Қытайдың ішкі саясаты қатаңдай бастағанын байқадық. Өзгеріс басталғаны сезілетін. Ол жатқан кеткіміз келді. Ол осында тезірек көшіп келсе деп үміттенсек те, ол кезде жұмыс керек болды. Қызым медициналық институттың жетінші курсында оқиды. Педиатр болуға дайындалып жүр. Біз ақша жинап, осында отбасы болып өмірімізді қайта бастаймыз деп дайындалып жүр едік.
Сөйтіп, жұбайым жасына қарамай, жұмысын жалғастыра берді. Екі жыл бұрын санына ота жасаған болатын. Сан мен жамбас түйіскен жердегі ұршықтық ойысының ауруы бар. Сұйықтық жетпейді. Оның буындарын алмастырды. Содан бері таяққа сүйенеді, жазылғанша Қытайдағы туыстарының үйінде тұрды. [Телефонынан қызғылт түсті киім киген нәзік әйелдің суретін көрсетеді. Жүруге арналған арбаға сүйенген.] Толық айығып кетуіне жарты жылдай уақыт қажет болды. 2017 жылы сәуірде ол жатақханаға оралып, жұмысына қайта шықты.
Лагерге дәл сол кезде ұстап әкетті.
Одан бері төрт ай өтті, оған не болғанынан хабарым жоқ. Тікелей өзімен сөйлесе алмаймын, бірақ әпкем алыс емес жерде тұрады. Біз де басқалар қолданатын құпия сөздер арқылы сөйлесеміз: жаңалық бар ма? Ауа-райы қалай? Әпкем оның әріптесі еді. Екеуі бір мектепте оқыған. Байланыста болсақ та, оған хабарласуға батпаймын. Соңғы рет он күн бұрын сөйлестім. Ол маған хабарласады деп күткеннен басқа амалым жоқ. Қазір әпкемнің өзін лагерге жабу қаупі бар. Одан ешкім қашып құтыла алмайды дейді. Туысымның бәрі мұнымен келіседі. Түбінде бәрін лагерге қамайды. Бүкіл туысымның лагерге қашан қамаламыз деп күтіп отырған жайы бар. Күн бұзылып барады дейді. Жақында оқуға кетеміз.
Білімбек С., 54 жаста (Бақытгүл А., жұбайы)
Сұхбат 2018 жылы тамыз айында алынды